بررسی مجموعه بناهای تاریخی چالشتر در دوره قاجار و پهلوی

چالشتر در فاصله شش کیلو¬متری در غرب مرکز استان چهار¬محال و بختیاری و در مسیر شهرهای سامان و بن قرار گرفته¬ است. مجموعه بناهای تاریخی چالشتر از دوران صفویه شکل گرفته و در دوره¬های بعد به ویژه قاجاریه تکمیل شده است و متشکل از بقایای بارو، منزل و سر در خانه خان موسوم به قلعه چالشتر، خانه ستوده، خانه آزاده، خانه اسحاقی¬ها، خانه منزوی، خانه گله¬داری، و خانه طالب¬زاده و مسجد جامع است. مجموعه بناهای یاد شده از دیدگاه معماری و تزئینات دوره قاجاریه در استان چهارمحال و بختیاری حائز اهمیت هستند. بیشتر آثار باقی مانده از این مجموعه را خانه¬های مسکونی تشکیل می¬دهد، که اطراف قلعه و مسجد جامع در محدوده برج و بارو قرار گرفته¬اند. چنین به نظر می¬رسد که خانه¬های مسکونی مجموعه بیشتر به صورت درون¬گرا ساخته شده¬اند و با توجه به قرارگیری چالشتر در اقلیم سرد و خشک، به صورت متراکم و فشرده با تاکید بر بخشهای زمستان نشین و به صورت دو فصلی ساخته شده¬اند. بررسی های انجام شده نشان داد که بناهای عهد قاجار و پهلوی مجموعه چالشتر از لحاظ سبک هنری چون ویژگی های پلان از جمله محور قرار داشتن حیاط مرکزی، ایوان کردی، وجود نمای شمالی به عنوان مهمترین قسمت در هر خانه، وجود پنجره¬های ارسی سرتاسری تا طبقه دوم و از نظر تزئینات همچون نقاشی روی گچ، انواع شیشه¬های رنگی و وجود تزئینات مختلف گره¬چینی بر روی پنجره¬های ارسی و پاگیر درها، سنتوری¬های ورودی قابل مقایسه با بناهای قاجار در اصفهان می¬باشد و وجود چنین تشابهی بین آثار باقی مانده از آن دوران کاملا طبیعی به نظر می¬رسد. هدف از این تحقیق بررسی مجموعه بناهای تاریخی چالشتر می¬باشد. روش تحقیق به صورت میدانی و کتابخانه¬ای و توصیفی- تحلیلی ¬بوده است. پژوهش حاضر، بررسی جامع و روشمندی است از مجموعه بناهای عهد قاجار و پهلوی در چالشتر که بر اساس جدیدترین تحقیقات از نظر معماری انجام گرفته است.